เดือย

       ลักษณะทางธรรมชาติ

     * เป็นพืชไร่ตระกูลหญ้าเช่นเดียวกันกับข้าวโพด  ข้าวฟ่าง  ข้าว  อายุสั้นฤดูกาลเดียว  
ปลูกได้ทุกพื้นที่ ทุกภาค และทุกฤดูกาล  เจริญเติบโตได้ดีแม้แต่ดินเสื่อมโทรม  ดินลูกรัง แต่ต้องมี
อินทรีย์วัตถุมากๆต้องการน้ำน้อยหรือพอหน้าดินชื้น
     * ลำต้นสูง 1.80-2 ม.  ออกดอกติดผลที่ปลายยอด  เป็นดอกสมบูรณ์เพศสมตัวเอง
หรือต่างดอกต่างต้นได้                
     * ให้ผลผลิตเมื่ออายุต้น 5 เดือนหลังปลูก  โดยออกดอกช่วงเดือน ต.ค.-พ.ย. แล้ว
เก็บเกี่ยวได้ช่วงเดือน ธ.ค.ม.ค.
     * ตลาดในประเทศค่อนข้างแคบแต่ตลาดต่างประเทศยังต้องการอีกมาก
                     
      สายพันธุ์
      ปัจจุบันยังไม่มีงานวิจัยทางวิชาการเกี่ยวกับสายพันธุ์เดือยถึงระดับรับรองสายพันธุ์เพื่อส่งเสริม
ให้เกษตรกรได้ปลูก ส่วนใหญ่ที่ปลูกกันเป็นพันธุ์พื้นเมือง คือ พันธุ์วังสะพุง และ พันธุ์เลย ซึ่งนิยม
ปลูกกันมาก เช่น เดือยหิน ให้ผลผลิตคุณภาพดีและดกมาก นิยมปลูกตามบ้านสำหรับบริโภคในครัว
เรือน และ เดือยขบ ให้ผลผลิตด้อยกว่าเดือยหิน
      จำแนกสายพันธุ์ตามชนิดและปริมาณแป้ง 2 สายพันธุ์  คือ
      เดือยข้าวจ้าว :  
      ลำต้นสูงใหญ่  ลักษณะเมล็ดเล็กยาว  เปลือกหนาแข็ง  เนื้อแป้งแข็งหยาบ  เก็บได้
นาน  ต้มแล้วไม่เนียวลื่นหรือมีเมือกน้อย  ตลาดนิยมน้อย
      เดือยข้าวเหนียว :  
      ลำต้นเตี้ยและเล็ก  ลักษณะเมล็ดกลมโตยาว  เปลือกบางเปราะแตกง่าย  เนื้อแป้งอ่อน
นิ่ม  เปอร์เซ็นต์แป้งสูง  น้ำหนักเบา  ต้มแล้วลื่นและมีเมือกมาก  ตลาดนิยมมาก

      เตรียมเมล็ดพันธุ์
    1.ทดสอบความสมบูรณ์เมล็ดโดยการแช่น้ำ  คัดเมล็ดลอยออกทิ้ง  นำเมล็ดจมขึ้นมาขลิบ
ปลายด้านแหลมด้วยกรรไกตัดเล็บพอให้เปลือกนอกเปิดสำหรับให้ยอดอ่อนแทงออกมาได้สะดวก  
จากนั้นนำลงแช่ต่อในไคตินไคโตซานหรือธาตุรอง/ธาตุเสริม (อย่างใดอย่างหนึ่งหรือทั้งสองอย่างรวม
กัน) นาน 6-12 ชม. สารไคตินไคโตซานหรือธาตุรอง/ธาตุเสริมจะซึมเข้าสู่ภายในเมล็ดทางช่อง
เปลือกที่ได้ขลิบเปิดไว้ ทำให้เมล็ดได้สะสมสารอาหารไว้ในตัวเองตั้งแต่ก่อนงอกซึ่งจะส่งผลต่อต้นเมื่อ
โตขึ้นสมบูรณ์แข็งแรงดี
      สารไคติเนสส.ในไคตินไคโตซาน. มีคุณสมบัติกำจัดเชื้อโรคที่ปนเปื้อนมากับเมล็ดพันธุ์ได้
ไม่ต่างจากสารเคมี การแช่เมล็ดในสารเคมีเพื่อกำจัดเชื้อโรคเท่ากับทำให้เมล็ดสะสมสารพิษซึ่งไม่ใช่
สารอาหารไว้ในตัวเองตั้งแต่ก่อนเกิดนั่นเอง
    2.นำเมล็ดที่ผ่านการแช่ในสังกะสี คีเลต.หรือธาตุรองธาตุเสริม.ครบกำหนดแล้ว  ห่อด้วยผ้า
ชื้นต่ออีก 12-24 ชม.  เมื่อเห็นว่าเริ่มมีรากงอกออกมาก็ให้นำไปปลูกต่อได้
                                
      เตรียมแปลง
    1.ไถดินเปล่าให้ขี้ไถขนาดใหญ่  ทิ้งตากแดดจัด 15-20 แดดเพื่อฆ่าเชื้อโรคและกำจัด
เหง้าวัชพืช
    2.ใส่อินทรีย์วัตถุ  ปุ๋ยคอก (มูลวัวเนื้อ/นม + มูลไก่ไข่/เนื้อ + มูลค้างคาว) หมักข้ามปี.
ยิบซั่มธรรมชาติ.กระดูกป่น.เศษพืชบดป่น หว่านทั่วแปลงปลูกแล้วไถพรวนอินทรียวัตถุคลุกเคล้าลงดิน
    3.ไถยกร่องลูกฟูก  สันร่องกว้าง 5-6 ม.โค้งหลังเต่า สูงจากพื้นระดับ 30-50 ซม.ร่องทางเดินระหว่างสันแปลงกว้าง 1 ม. ลึก 20-30 ซม.จากพื้นระดับ
    4.คลุมหน้าแปลงด้วยฟางแห้งหนาๆ
    5.บ่มดินโดยรดด้วย "น้ำ + ปุ๋ยน้ำชีวภาพระเบิดเถิดเทิง (เน้น เลือด)" ทุก 5-7 วัน
ติดต่อกันนาน  1 เดือน เพื่อให้เวลาแก่จุลินทรีย์ปรับสภาพดิน กำจัดเชื้อโรคและย่อยสลายอินทรีย์
วัตถุให้เป็นฮิวมิค แอซิด  นอกจากนี้  เลือดหมักที่เป็นผสมในน้ำหมักชีวภาพระเบิดเถิดเทิงยังช่วย
เพิ่มธาตุหลัก  ทำให้ผลผลิตลูกเดือยคุณภาพดีขึ้นอีกด้วย

      ระยะปลูก
      ระยะห่างระหว่างหลุม  75 ซม. X  1 ม.  
      ระยะห่างระหว่างต้น   50 ซม. X  1 ม.