กระจับ
- เป็น พืชน้ำอายุสั้นฤดูกาลเดียว เหมาะสำหรับปลูกในพื้นที่ๆมีน้ำตลอดปีและสามารถเปลี่ยนถ่ายน้ำได้บ่อยๆหรือ ทุกครั้งเมื่อต้องการเพราะกระจับจะเจริญเติบโตได้ดีในน้ำใสสะอาด
- ปลูกได้ตลอดปีและทุกพื้นที่ของประเทศขอแต่ให้มีน้ำเท่านั้น
- เจริญ เติบโตขึ้นมาจากตอที่พื้นดินใต้น้ำ ระดับความลึกน้ำประมาณ 50-80 ซม. ลำต้นเป็นเถายาวมีข้อและปล้องชัดเจนภายในมีช่องอากาศ ส่วนยอดของลำตันมีกลุ่มใบเป็นกระจุก ก้านใบพองคล้ายฟองน้ำสำหรับช่วยพยุงตัวให้ลอยน้ำได้
- เหง้า ที่อยู่ในดินสามารถแตกหน่อได้จำนวนมาก แต่ละหน่อเมื่อเจริญเติบโตเต็มที่ถึงผิวน้ำก็จะเกิดกระจุกใบจำนวนมากเช่น กัน
- ในแปลงปลูกต้องไม่มีวัชพืชประเภทสาหร่ายหางกระรอก สาหร่ายข้าวเหนียว แหน และหญ้า
- ดอกสีขาวออกตามซอกใบ เป็นดอกเดี่ยว เมื่อดอกพัฒนาเป็นผลแล้วกลีบดอกจะกลายเป็นเขา
- อายุ ตั้งแต่เริ่มปลูกถึงออกดอกนาน 3 เดือน ระยะออกดอกถึงฝักแก่ 2 เดือน หรือตั้งเริ่มปลูกถึงเก็บเกี่ยวนาน 5 เดือน
- ฝัก โตและแก่ไม่พร้อมกัน หลังจากเริ่มเก็บฝักแก่ชุดแรกแล้ว 7-10 วัน จะเก็บชุดที่สองได้ แล้วเก็บไปได้เรื่อยๆ 5-6 รุ่นต้นจึงโทรม
- เนื้อที่ 1 ไร่ ได้ผลผลิตประมาณ 60,000 - 70,000 ฝัก
- กระจับ เป็นพืชน้ำที่ออกดอกติดผลเองได้เมื่อถึงช่วงอายุต้นและมีความสมบูรณ์พอ แต่ดอกที่ออกเองจะออกไม่พร้อมกันส่งผลให้มีผลผลิตหลายรุ่น แต่ละรุ่นมีคุณภาพไม่เหมือนกัน การที่จะให้กระจับออกดอกติดผลเป็นรุ่นเดียวกันทั้งแปลงจึงจำเป็นต้องปฏิบัติ บำรุงตามขั้นตอน
หมายเหตุ :
ธรรมชาติของกระจับสามารถออกดอกติดผลได้เอง เพียงการเตรียมดินให้สมบูรณ์พร้อมเท่านั้นก็ถือว่าเพียงพอแล้ว แต่ถ้าต้องการปริมาณผลผลิตและคุณภาพเพิ่มขึ้นก็ต้องปฏิบัติบำรุงตามขั้น ตอนอย่างสม่ำเสมอ ทั้งนี้ควรเปรียบเทียบระหว่างต้นทุนกับผลผลิตที่ได้รับเป็นตัวตัดสินใจ
สายพันธุ์
พันธุ์ 4 เขา, พันธุ์ 2 เขาแหลมปลายโค้ง, และพันธุ์ 2 เขาปลายทู่ซึ่งมีผลขนาดเล็กกว่าพันธุ์ 2 เขาโค้งปลายแหลม......นิยมปลูกพันธุ์เขาแหลมปลายโค้ง
การขยายพันธุ์
ขยายพันธุ์จากเถา :
เลือกเถาที่ยังอ่อน ใบบางเล็ก สีน้ำตาลปนแดง ซึ่งเป็นเถาที่ได้หลังจากเก็บเกี่ยวผลผลิตแล้ว ขยายพันธุ์
จากฝัก :
นำฝักกระจับลงเพาะในกระบะเพาะแกลบดำเหมือนการเพาะเมล็ดพืชทั่วไป ใส่น้ำในกระบะเพาะพอท่วมฝักเล็กน้อย ตั้งกระบะเพาะไว้กลางแดด เมื่อต้นกล้าเริ่มงอกสูงขึ้นก็ให้ค่อยๆเพิ่มปริมาณน้ำตาม ประมาณ 1 เดือนก็สามารถถอนแยกไปปลูกในแปลงจริงได้
เตรียมแปลง เตรียมดินและอินทรีย์วัตถุ
1.ระบายน้ำในแปลงปลูกออกให้เหลือพอเฉอะแฉะหน้าดิน
2.ปรับระดับหน้าดินให้เรียบเสมอกันเพื่อให้ได้ระดับน้ำลึกเท่ากันตลอดทั่วแปลง
3.ใส่ปุ๋ยปุ๋ยคอก. ยิบซั่มธรรมชาติ. กระดูกป่น. ปุ๋ยน้ำชีวภาพระเบิดเถิดเทิงหรือจุลินทรีย์หน่อกล้วย. ฮอร์โมนบำรุงราก. ใส่ปุ๋ยสูตร 25-7-7 หรือ 16-8-8 (สูตรใดสูตรหนึ่ง) 10-20 กก. ผสมคลุกเคล้าให้เข้ากันดี หว่านให้ทั่วสำหรับเนื้อที่ 1 ไร่ แล้วตีดินด้วยรถไถจอบหมุน (โรตารี่) หลายๆรอบเหมือนทำเทือกนา
4.หมักดินทิ้งไว้ 10-15 วันเพื่อให้เวลาจุลินทรีย์ได้ปรับสภาพดิน
5.ก่อนปลูกกล้ากระจับให้ตีเทือกอีก 1 รอบ
เตรียมสารอาหารเสริม
- ให้ปุ๋ยน้ำชีวภาพระเบิดเถิดเทิงหรือจุลินทรีย์ 1-2 เดือน/ครั้ง
- ให้นมสัตว์สดหรือกลูโคส 1-2 เดือน/ครั้ง หลังจากเริ่มออกดอกแล้ว
- ให้เลือดสัตว์สดๆฉีดพ่นทางใบช่วงติดฝักแล้ว ทุก 20-30 วัน จะช่วยบำรุงให้ฝักใหญ่ เนื้อแน่น น้ำหนักดีขึ้น
- ให้มูลค้างคาว 1-2 กำมือ/เดือน โดยละลายน้ำสาดลงน้ำให้ทั่วแปลงก่อนเก็บเกี่ยวจะช่วยให้เนื้อแน่นน้ำหนักดี
- ให้ฮอร์โมนน้ำดำ 1 เดือน/ครั้ง จะช่วยให้ต้นไม่โทรม ได้ปริมาณผลผลิตเพิ่มขึ้น
หมายเหตุ :
ฮอร์โมนธรรมชาติและฮอร์โมนวิทยาศาสตร์จะให้ประสิทธิภาพเต็มร้อยก็ต่อเมื่อต้นมีสภาพความสมบูรณ์สูง
ระยะปลูก
ระยะห่างระหว่างกอและแถว 5-6 ม.
วิธีปลูก
- ก่อน ปักดำกล้า ให้สูบน้ำเข้าแปลงลึกเท่าความยาว (สูง) ของก้านติดเหง้าที่ใบโผล่พ้นผิวน้ำพอดี (ประมาณ 50-80 ซม.)
- นำเถาอ่อนมารวมกัน 2-3 เถา มัดส่วนโคนให้ติดกันพอหลวมแล้วกด (ดำ) เหง้าลงดินพร้อมกับกลบดินให้มั่นคง ระวังอย่าให้ลอยขึ้นได้ เป็นวิธีที่นิยมใช้กันมาก
ขั้นตอนการปฏิบัติบำรุงต่อกระจับ
1.ระยะกล้า
ทางใบ :
- ให้ น้ำ 100 ล. + 25-5-5 (400 กรัม) + ธาตุรอง/ธาตุเสริม 100 ซีซี. + สารสกัดสมุนไพร 250 ซีซี. ฉีดพ่นพอเปียกบนใบทุก 10-15 วัน
- ฉีดพ่นสารสกัดสมุนไพรทุก 2-3 วัน
ทางราก :
- ยังไม่ต้องใส่เพิ่มเพราะใส่ไว้ก่อนแล้วตั้งแต่ช่วงเตรียมดิน
หมายเหตุ :
- เริ่มปฏิบัติหลังจากต้นกล้าเริ่มแทงใบอ่อนได้ 2-3 คู่หรือรากเริ่มเจริญยาวแล้ว
- หลังจากให้ทางใบไปแล้ว 5-7 วัน ถ้ากล้ากระจับแตกใบอ่อนน้อยกว่า 50 เปอร์เซ็นต์ของต้นกล้าทั้งหมดให้ฉีดพ่นซ้ำรอบสองด้วยอัตราและวิธีการเดิม
- สารอาหารที่ฉีดพ่นทางใบนั้น ส่วนที่ตกลงน้ำต้นกระจับก็นำไปใช้ได้โดยการดูดซึมด้วยราก
- เมื่อต้นกล้าตั้งตัวได้แล้วให้ค่อยๆเติมน้ำเป็นระยะๆพอให้ใบได้ลอยน้ำหรือ ต้นเหยียดตั้งตรงและเมื่อใบลอยน้ำสูงขึ้นเนื่องจากส่วนลำต้นสูง (ยาว) ขึ้นก็ให้เติมน้ำอีก เมื่อได้ระดับลึกตามต้องการจึงหยุดเติมน้ำแล้วรักษาระดับน้ำไว้ให้คงที่จน เก็บเกี่ยว
2.สะสมอาหารเพื่อการออกดอก
ทางใบ :
- ให้ น้ำ 100 ล. + 0-42-56 (200 กรัม) + ธาตุรอง/ธาตุเสริม 100 ซีซี. + แคลเซียม โบรอน 100 ซีซี.+ สารสกัดสมุนไพร 250 ซีซี.หรือ น้ำ 100 ล.+ ฮอร์โมนไข่ 50 ซีซี.+ สารสกัดสมุนไพร 250 ซีซี. ฉีดพ่นพอเปียกใบ ทุก 10-15 วัน
- ฉีดพ่นสารสกัดสมุนไพร ทุก 2-3 วัน
ทางราก :
- ให้ปุ๋ยน้ำชีวภาพระเบิดเถิดเทิง + 8-24-24 หรือ 9-26-26 สูตรใดสูตรหนึ่ง (10 กก.)/ไร่/เดือน
หมายเหตุ :
- เริ่มปฏิบัติเมื่ออายุต้น 2 เดือนครึ่งหลังปลูก
- ให้กลูโคสหรือนมสัตว์สด 1 รอบและให้ปุ๋ยทางใบ 1-2 รอบ ฉีดพ่นพอเปียกใบ โดยแบ่งให้ตลอดช่วงสะสมอาหาร
- ให้ปุ๋ยทางราก (ปุ๋ยน้ำชีวภาพระเบิดเถิดเทิง + 8-24-24) 1 รอบ โดยแบ่งให้ตลอดช่วงการสะสมอาหารด้วยการฉีดพ่นลงน้ำโดยตรงเลย ปุ๋ยจะจมลงน้ำลงไปที่พื้นดินเอง เนื่องจากเนื้อปุ๋ยมีความถ่วงจำเพาะมากกว่า น้ำหรือหนักกว่าน้ำ
3.เปิดตาดอก
ทางใบ :
- ให้ น้ำ 100 ล.+ ฮอร์โมนไข่ 100 ซีซี. + สาหร่ายทะเล 50 กรัม + ธาตุรอง/ธาตุเสริม 100 ซีซี. + สารสกัดสมุนไพร 250 ซีซี. ฉีดพ่นพอเปียกใบ 1-2 รอบ ห่างกันรอบละ 5-7 วัน
- ฉีดพ่นสารสกัดสมุนไพร ทุก 2-3 วัน
ทางราก :
ไม่ต้องให้
หมายเหตุ :
- เริ่มปฏิบัติเมื่ออายุต้นได้ 3 เดือน
- ถ้าต้นมีความสมบูรณ์ดี สังเกตจากยอดอวบอ้วนยาวหลังจากเปิดตาดอกไป 2 รอบแล้ว ถ้ายังมีต้นจำนวนมากยังไม่ออกดอกก็ให้เปิดตาดอกซ้ำอีก 1 รอบก็ได้โดยให้ห่างจากรอบสุดท้าย 5-7 วัน
4.บำรุงดอก
ทางใบ :
- ให้ น้ำ 100 ล. + 15-45-15(200 กรัม) + ธาตุรอง/ธาตุเสริม 100 ซีซี. + เอ็นเอเอ.20 ซีซี. + ฮอร์โมนไข่ 25 ซีซี. + สารสกัดสมุนไพร 250 ซีซี. ฉีดพ่นพอเปียกใบ 1-2 รอบ ห่างกันรอบละ 7-10 วัน
- ฉีดพ่นสารสกัดสมุนไพร ทุก 2-3 วัน
ทางราก :
ไม่ต้องให้
หมายเหตุ :
- ดอกกระจับเป็นดอกสมบูรณ์เพศอาจไม่จำเป็นต้องบำรุงเป็นกรณีพิเศษ แต่หากมีการบำรุงบ้างแม้เพียงเล็กน้อยก็จะช่วยให้ดอกพัฒนาเป็นผลผลิตดียิ่ง ขึ้นทั้งปริมาณและคุณภาพ การบำรุงดอกให้เริ่มปฏิบัติเมื่อก้านดอกเริ่มแทงออกมาให้เห็น
- ฉีดพ่นสารอาหารเพื่อบำรุงดอกด้วยเครื่องมือฉีดพ่นที่มีแรงลมพ่นเบาที่สุดตาม ความเหมาะสมเพื่อไม่ให้กระทบกระเทือนต่อส่วนต่างๆของดอก และฉีดพ่นที่ช่อดอกโดยตรงพอเปียกหรือฉีดพ่นให้ทั่วทรงพุ่มพอเปียกใบก็ได้
5.บำรุงฝักเล็ก
ทางใบ :
- ให้น้ำ 100 ล. + ธาตุรอง/ธาตุเสริม 100 ซีซี. + ฮอร์โมนไข่ 25 ซีซี. + แคล
เซียม โบรอน 100 ซีซี.+ สารสกัดสมุนไพร 250 ซีซี. ฉีดพ่นพอเปียกใบ ทุก 10-15 วัน
- ฉีดพ่นสารสกัดสมุนไพร ทุก 2-3 วัน
ทางราก :
- ให้ปุ๋ยน้ำชีวภาพระเบิดเถิดเทิง + 25-7-7 อัตราและวิธีเดียวกันกับช่วงสะสมอาหาร หรือไม่ต้องให้ก็ได้
หมายเหตุ :
- เริ่มปฏิบัติเมื่อกลีบดอกกลายเป็นเขาหรือกลีบดอกร่วง
- ให้ 1 รอบตลอดช่วงฝักเล็ก
6.บำรุงฝักกลาง
ทางใบ :
- ให้น้ำ 100 ล. + ฮอร์โมนสมส่วน 100 ซีซี. + ธาตุรอง/ธาตุเสริม 100 ซีซี.+ แคลเซียม โบรอน 100 ซีซี.+ ไคโตซาน 100 ซีซี.+ สารสกัดสมุนไพร 250 ซีซี. ฉีดพ่นพอเปียกใบ ทุก 7-10 วัน
- ฉีดพ่นสารสกัดสมุนไพร ทุก 2-3 วัน
ทางราก :
- ให้ 8-24-24 อัตราและวิธีเดียวกันกับช่วงสะสมอาหาร
หมายเหตุ :
- เริ่มปฏิบัติหลังจากเปลือกฝักเป็นสีแดงแล้ว 7-10 วัน
- ถ้าติดฝักดกมากควรให้ฮอร์โมนน้ำดำ กับ แคลเซียม โบรอน 1-2 รอบ โดยแบ่งให้ตลอดอายุฝักกลางจะช่วยให้ต้นไม่โทรมเนื่องจากรับภาระเลี้ยงผลมาก และคุณภาพฝักดีขึ้น
7.บำรุงฝักแก่ก่อนเก็บเกี่ยว
ทางใบ :
- ให้ น้ำ 100 ล.+ 0-21-74(400 กรัม)หรือ 0-0-50(400 กรัม) สูตรใดสูตรหนึ่ง + ธาตุรอง/ธาตุเสริม 100 ซีซี. + สารสกัดสมุนไพร 250 ซีซี.หรือ น้ำ 100 ล. + มูลค้างคาวสกัด 50 ซีซี.+ ธาตุรอง/ธาตุเสริม 100 ซีซี.+ กลูโคสหรือนมสัตว์สด 100 ซีซี. + สารสกัดสมุนไพร 250 ซีซี.ฉีดพ่นพอเปียกใบ 1 รอบ/การเก็บ 1-2 รอบ ห่างกันรอบละ 5-7 วัน
- ฉีดพ่นสารสกัดสมุนไพร ทุก 2-3 วัน
ทางราก :
- ให้ 8-24-24 หรือ 9-26-26(สูตรใดสูตรหนึ่ง) อัตราและวิธีเดียวกันกับช่วงสะสม
อาหาร
หมายเหตุ :
- เริ่มปฏิบัติก่อนเก็บเกี่ยว 7-10 วัน โดยให้ 1 หรือ 2 รอบตามความเหมาะสม
